.
Σε αυτή τη σελίδα
Στοχευμένη θεραπεία
Στοχευμένη θεραπεία
Η στοχευμένη θεραπεία είναι το αποτέλεσμα περίπου 100 χρόνων έρευνας αφιερωμένης στην κατανόηση των διαφορών μεταξύ των καρκινικών και των φυσιολογικών κυττάρων.
Μέχρι σήμερα, η θεραπεία του καρκίνου είχε επικεντρωθεί κυρίως στη πρόκληση κυτταρικού θανάτου όλων των ταχέως διαιρούμενων κυττάρων, καθώς το κύριο χαρακτηριστικό των καρκινικών κυττάρων είναι ότι διαιρούνται και πολλαπλασιάζονται με μεγάλη ταχύτητα. Δυστυχώς, πολλά από τα φυσιολογικά κύτταρα διαιρούνται επίσης ταχέως και έτσι τα φάρμακα αυτά προκαλούν πολλαπλές παρενέργειες.
Η στοχευμένη θεραπεία εντοπίζει και στοχεύει χαρακτηριστικά των καρκινικών κυττάρων, τα οποία είτε απουσιάζουν από τα φυσιολογικά κύτταρα είτε βρίσκονται σε περιορισμένες ομάδες αυτών.
Επομένως αυτή η θεραπεία (στοχευμένη θεραπεία) χρησιμοποιείται, με σκοπό να επιτεθεί στα καρκινικά κύτταρα χωρίς να βλάψει τα φυσιολογικά, με αποτέλεσμα την εμφάνιση λιγότερων παρενεργειών. Δυστυχώς δεν υπάρχει κανένα φάρμακο, που να μην παρουσιάζει παρενέργειες.
Κάθε τύπος στοχευμένης θεραπείας λειτουργεί λίγο διαφορετικά αλλά όλα τα φάρμακα που ανήκουν σε αυτή τη κατηγορία έχουν ως τελικό αποτέλεσμα την εξουδετέρωση της ικανότητας του καρκινικού κυττάρου να αναπτύσσεται, να διαιρείται, να επισκευάζει τις βλάβες του ή να επικοινωνεί με τα άλλα κύτταρα. Σύγχρονοι τύποι στοχευμένης θεραπείας περιλαμβάνουν τη χρήση μονοκλωνικών αντισωμάτων, μικρών μορίων και αντι-αγγειογενετικών παραγόντων.
Οι διαφορετικοί τύποι της στοχευμένης θεραπείας μπορούν να διαχωριστούν σε τρεις μεγάλες κατηγορίες :
• Θεραπείες που στοχεύουν δομές στο εσωτερικό των κυττάρων χρησιμοποιώντας μικρά μόρια που μπορούν να εισέλθουν στα κύτταρα παρεμποδίζοντας και διαταράσσοντας τη λειτουργία τους, προκαλώντας το θάνατό τους, όπως η Λαπατινίμπη-Tyverb.
• Θεραπείες που στοχεύουν σε υποδοχείς που βρίσκονται στην εξωτερική επιφάνεια του κυττάρου. Τα φάρμακα αυτά, που στοχεύουν
δηλαδή σε υποδοχείς στην επιφάνεια του κυττάρου είναι επίσης γνωστά ως μονοκλωνικά αντισώματα όπως η Tραστουζουμάμπη-Herceptin και η
περτουζουμάμπη-Perjeta.
• Τα αντι-αγγειογενετικά φάρμακα που παρεμποδίζουν τη δημιουργία των αιμοφόρων αγγείων στους όγκους, τα οποία τροφοδοτούν με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά τα καρκινικά κύτταρα, προκαλώντας τελικά το θάνατο των κυττάρων αυτών όπως η Μπεβασιζουμάμπη-Avastin.
Οι ερευνητές συμφωνούν ότι οι στοχευμένες θεραπείες δεν αντικαθιστούν, προς το παρόν τουλάχιστον, τις παραδοσιακές θεραπείες αλλά χρησιμοποιούνται σε συνδυασμό με αυτές, ενισχύοντας το θεραπευτικό τους αποτέλεσμα, χωρίς να αυξήσουν την ένταση των παρενεργειών, προσθέτοντας όμως σε ορισμένες περιπτώσεις νέες ανεπιθύμητες ενέργειες. Απαιτείται περισσότερη έρευνα ώστε να προσδιοριστούν οι μορφές καρκίνου που μπορούν να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικότερα με τις στοχευμένες θεραπείες, όπως τα μικρά μόρια που δρουν στο εσωτερικό των κυττάρων, τα μονοκλωνικά αντισώματα ή τα αντιαγγειογενετικά φάρμακα και να εντοπιστούν και νέοι στόχοι για περισσότερους τύπους καρκίνου.
Δείτε αναλυτικότερα φαρμακευτικά σκευάσματα που χρησιμοποιούνται στη στοχευμένη θεραπεία του καρκίνου του μαστού :
Τα μονοκλωνικά αντισώματα
Τα μονοκλωνικά αντισώματα είναι ένας σχετικά νέος τύπος «στοχευμένης» θεραπείας κατά του καρκίνου. Τα αντισώματα είναι μέρος του ανοσοποιητικού μας συστήματος.
Φυσιολογικά, ο οργανισμός μας δημιουργεί αντισώματα ως απάντηση στη παρουσία ενός αντιγόνου (όπως μια πρωτεΐνη στην επιφάνεια ενός μικροβίου) που εισέρχεται στο σώμα. Τα αντισώματα συνδέονται στο αντιγόνο, προκειμένου το ανοσοποιητικό μας σύστημα να το αναγνωρίσει και να το καταστρέψει.
Στο εργαστήριο, οι ερευνητές αναλύουν και βρίσκουν ειδικά αντιγόνα (πρωτεΐνες) στην επιφάνεια των καρκινικών κυττάρων (στόχος). Στη συνέχεια, χρησιμοποιώντας πρωτεΐνες από ζώα ή τον άνθρωπο, δημιουργούν ένα ειδικό αντίσωμα που αναγνωρίζει και ταιριάζει στο συγκεκριμένο αντιγόνο από την επιφάνεια του καρκινικού κυττάρου. Η προσκόλληση του αντισώματος στο αντιγόνο προκαλεί, με διάφορους τρόπους, το θάνατο του καρκινικού κυττάρου. Ένα αντίσωμα ταιριάζει σε ένα συγκεκριμένο αντιγόνο όπως ένα κλειδί σε μια κλειδαριά.
Αυτή η τεχνολογία μας επιτρέπει να στοχεύσουμε συγκεκριμένα κύτταρα, προκαλώντας μικρότερη βλάβη στα υγιή κύτταρα.
Τα καρκινικά κύτταρα, επομένως, εκφράζουν στην επιφάνειά τους μεμβρανικά αντιγόνα-υποδοχείς (πρωτεΐνες στη μεμβράνη των κυττάρων) τα οποία αποτελούν υποδοχείς αυξητικών
παραγόντων (δηλαδή μορίων τα οποία προσκολλούνται στους υποδοχείς των κυττάρων δημιουργώντας «εντολές» που μεταφέρονται στο εσωτερικό τους και προάγουν τον πολλαπλασιασμό και την ανάπτυξή τους), η υπερλειτουργία των οποίων ενέχεται στην υπέρμετρη μετάδοση μηνυμάτων που οδηγούν το κύτταρο σε μη ελεγχόμενη κυτταρική διαίρεση και έχουν μεγάλη σημασία για την ανάπτυξη, την εξέλιξη, την επιθετικότητα, την αιμάτωση κ.ά. των κακοήθων νεοπλασιών.
Οι ίδιοι υποδοχείς αποτελούν ταυτόχρονα και αξιόλογους στόχους επιλεκτικής παρέμβασης, δηλαδή θεραπειών (στοχευμένη θεραπεία) η οποίες στοχεύουν μόνο τα καρκινικά κύτταρα και όχι όλα φυσιολογικά κύτταρα του οργανισμού μας όπως κάνει η κλασσική χημειοθεραπεία.
Πρόκειται επομένως για μια νέα, πολλά υποσχόμενη, γενιά θεραπειών κατά του καρκίνου.
Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται σε αυτού του είδους τις θεραπείες, περιλαμβάνουν και τα μονοκλωνικά αντισώματα.
Ο Her2 θετικός καρκίνος του μαστού
Τι είναι το Her2;
Είναι μια διαμεμβρανική πρωτεΐνη (που διαπερνά δηλαδή την εξωτερική μεμβράνη του κυττάρου από την εξωτερική έως την εσωτερική του επιφάνεια), υποδοχέας διαφόρων αυξητικών παραγόντων. Μόλις αυτοί οι αυξητικοί παράγοντες, οι οποίοι κυκλοφορούν στον οργανισμό μας, προσδεθούν στους υποδοχείς τους, οι τελευταίοι μεταβάλλουν τη δομή τους μεταβιβάζοντας στο εσωτερικό των κυττάρων εντολές για την ανάπτυξη, τον πολλαπλασιασμό και την επιβίωση των ίδιων των κυττάρων.
Ο υποδοχέας Her2 βρίσκεται σε πολλά κύτταρα του οργανισμού μας, φυσιολογικά και μη, αλλά ορισμένα καρκινικά κύτταρα μπορεί να έχουν έως και 100 φορές μεγαλύτερη ποσότητα Her2 υποδοχέων (υπερεκφράζεται). Η έντονη παρουσία των υποδοχέων αυτών μπορεί να μετρηθεί με διαφόρους εργαστηριακούς τρόπους, στα καρκινικά κύτταρα, προσδίδοντας τους έτσι το χαρακτηριστικό του Her2 θετικού (όπου το Her2 υπερεκφράζεται στην επιφάνεια των καρκινικών κυττάρων) ή Her2 αρνητικού καρκινικού καρκίνου.
Τι σημαίνει όμως αυτό;
Η υπερέκφραση του Her2 στον καρκίνο του μαστού είναι προγνωστικός και προβλεπτικός παράγοντας.
Προγνωστικός παράγοντας είναι ένα χαρακτηριστικό στοιχείο του όγκου που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να μας δείξει την πορεία της νόσου ανεξαρτήτως της θεραπείας που θα χορηγηθεί.
Προβλεπτικός παράγοντας είναι ένα χαρακτηριστικό στοιχείο του όγκου μέσω του οποίου μπορούμε να προβλέψουμε την πιθανότητα να ανταποκριθεί η νόσος σε μια συγκεκριμένη θεραπεία ή όχι.
Η υπερέκφραση του Her2 επομένως είναι ένας αρνητικός προγνωστικός παράγοντας :
οι ασθενείς αυτοί παρουσιάζουν πιο επιθετική νόσο, μειωμένη επιβίωση και μεγαλύτερη πιθανότητα υποτροπής σε σχέση με τους Her2 αρνητικούς.
Η υπερέκφραση του Her2 είναι και προβλεπτικός παράγοντας ανταπόκρισης :
- στη Τραστουζουμάμπη (Herceptin), ένα μονοκλωνικό αντίσωμα το οποίο αναγνωρίζει και δεσμεύει τον υποδοχέα Her2 ασκώντας με τον τρόπο αυτό την αντι-νεοπλασματική του δράση, κατ' αρχάς μη επιτρέποντας τη δημιουργία του σήματος (καθώς καταλαμβάνει τη θέση όπου φυσιολογικά προσδένεται ο αυξητικός παράγοντας) που είναι υπεύθυνο για τη διαίρεση και τον πολλαπλασιασμό του κυττάρου και κατά δεύτερον βοηθώντας το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού να αναγνωρίσει τα καρκινικά κύτταρα και να τα καταστρέψει.
- στη Περτουζουμάμπη (Perjeta) ένα επιπλέον μονοκλωνικό αντίσωμα που αναγνωρίζει και προσκολλάται στον «ανθρώπινο υποδοχέα του επιδερμιδικού αυξητικού παράγοντα 2» (HER2). Όταν το Perjeta προσκολλάται στα HER2 καρκινικά κύτταρα, μπορεί να επιβραδύνει ή να σταματήσει την ανάπτυξη των καρκινικών κυττάρων ή μπορεί να τα θανατώσει.
- στη Λαπατινίμπη (Tyverb) η οποία δρα στο ενδοκυττάριο τμήμα των υποδοχέων (ανήκει στα «μικρά μόρια» της στοχευμένης θεραπείας τα οποία δρουν στο εσωτερικό των κυττάρων και όχι στην επιφάνειά του όπως το μονοκλωνικά αντισώματα), εμποδίζοντας την μετάδοση των εντολών, που προκύπτουν από την σύνδεση του αυξητικού παράγοντα στον υποδοχέα, και την ανεξέλεγκτη διαίρεση και ανάπτυξη των κυττάρων.
- εκτός αυτών , η υπερέκφραση του Her2 στα καρκινικά κύτταρα είναι σημαντικός προβλεπτικός παράγοντας επιλογής κλασσικών
χημειοθεραπευτικών φαρμάκων, καθώς οι ασθενείς αυτοί ανταποκρίνονται καλύτερα σε σχήματα που περιλαμβάνουν ανθρακυκλίνες (δοξορουβικίνη, επιρουβικίνη).