.
Φάρμακα Ορμονοθεραπείας
Σε αυτή τη σελίδα
- Ταμοξιφαίνη (Nolvadex)
Ταμοξιφαίνη (Nolvadex)
Η ταμοξιφαίνη εμποδίζει τη δράση των οιστρογόνων στα καρκινικά κύτταρα του μαστού και μπορεί να μειώσει ή να σταματήσει τον πολλαπλασιασμό τους χωρίς να σταματά την παραγωγή οιστρογόνων από τον οργανισμό.
Η ταμοξιφαίνη είναι η τυπική ορμονοθεραπεία στις προεμμηνοπαυσιακές γυναίκες με καρκίνο του μαστού. Είναι επίσης μια αποδεκτή θεραπεία για γυναίκες που έχουν περάσει στην εμμηνόπαυση και για κάποιο λόγο δεν μπορούν να λάβουν έναν αναστολέα αρωματάσης.
Συνήθως χορηγείται για πέντε έτη. Αν κατά τη διάρκεια ή με το τέλος της λήψης ταμοξιφαίνης, μπείτε στην εμμηνόπαυση (επιβεβαιωμένη εργαστηριακά και όχι λόγω χημειοθεραπείας ή ορμονοθεραπείας), τότε μάλλον θα συνεχίσετε αγωγή με κάποιον αναστολέα αρωματάσης.
Η ταμοξιφαίνη ανήκει στους αποκαλούμενους «Εκλεκτικούς Τροποποιητές των Οιστρογονικών Υποδοχέων», παρουσιάζοντας ποικιλομορφία στις βιολογικές της επιδράσεις στους διάφορους ιστούς, που μπορεί να κυμαίνονται από αμιγώς αντιοιστρογονικές έως αμιγώς οιστρογονικές. Αυτό σημαίνει ότι η σύνδεση τους με τους υποδοχείς (ER) οδηγεί είτε σε αναστολή της οιστρογονικής δραστηριότητας (π.χ. αντινεοπλασματική δράση στον καρκίνο του μαστού) είτε, αντίθετα, σε οιστρογονικού τύπου κυτταρική διέγερση (π.χ. οιστρογονική δράση της ταμοξιφαίνης στη μήτρα). Εξαιτίας λοιπόν, αυτής της ιδιαίτερης δράσης τους για κάθε ιστό ονομάζονται συνολικά Εκλεκτικοί Τροποποιητές των Οιστρογονικών Υποδοχέων (Selective Estrogen Receptor Modulators, SERMs).
Αυτό το φάρμακο χρησιμοποιείται:
• Ως συμπληρωματική θεραπεία (θεραπεία μετά την επιτυχή χειρουργική επέμβαση και τη χημειοθεραπεία) σε καρκίνους με θετικούς υποδοχείς οιστρογόνων, μειώνοντας τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού και στον άλλο μαστό.
• Στο μεταστατικό καρκίνο του μαστού.
• Στο πορογενές καρκίνωμα in situ (DCIS) μετά τη χειρουργική επέμβαση και την ακτινοθεραπεία. Σε αυτή τη περίπτωση η ταμοξιφαίνη μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο ανάπτυξης διηθητικού καρκίνου του μαστού, αλλά λόγω της αυξημένης πιθανότητας ανάπτυξης καρκίνου του ενδομητρίου πρέπει να συζητηθούν προσεκτικά, οι κίνδυνοι και τα οφέλη της θεραπείας με ταμοξιφαίνη.
• Σε γυναίκες που διατρέχουν υψηλό κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού στην προσπάθεια μείωσης της πιθανότητας εμφάνισης του. Οι κίνδυνοι και τα οφέλη της θεραπείας με ταμοξιφαίνη πρέπει να επίσης να αναλυθούν και σε αυτή τη περίπτωση.
Πώς χορηγείται αυτό το φάρμακο:
- Η ταμοξιφαίνη είναι ένα χάπι, που δίνεται από το στόμα. Το χάπι πρέπει να καταπίνεται ολόκληρο.
- Η ταμοξιφαίνη πρέπει να λαμβάνεται περίπου την ίδια ώρα κάθε ημέρα με ένα γεμάτο ποτήρι νερό, με ή χωρίς φαγητό.
- Αν παραλείψετε μια δόση πάρτε κανονικά την επόμενη χωρίς να διπλασιάσετε την ποσότητα του φαρμάκου για να αναπληρώσετε τη χαμένη δόση.
- Η διάρκεια της θεραπείας που θα λάβετε εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως η γενική κατάσταση της υγείας σας, καθώς και τον τύπο του καρκίνου που αντιμετωπίζεται. Ο ογκολόγος σας θα αποφασίσει για τη δόση, το χρονοδιάγραμμα και τη διάρκεια της θεραπείας.
Παρενέργειες:
Η ταμοξιφαίνη συγκαταλέγεται μεταξύ των ελάχιστα τοξικών αντινεοπλασματικών παραγόντων, και το ποσοστό των ασθενών που διακόπτουν τη θεραπεία λόγω παρενεργειών δεν υπερβαίνει το 3‐5%.
Σημαντικά πράγματα που πρέπει να θυμάστε σχετικά με τις παρενέργειες της ταμοξιφαίνης:
• Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν βιώνουν όλες τις περιγραφόμενες παρενέργειες.
• Οι παρενέργειες είναι συχνά απρόβλεπτες όσον αφορά την έναρξη και τη διάρκειά τους.
• Οι παρενέργειες είναι σχεδόν πάντα αναστρέψιμες και θα υποχωρήσουν μετά το τέλος της θεραπείας.
• Υπάρχουν πολλές θεραπευτικές επιλογές, φαρμακολογικές και πρακτικές, που μπορούν να βοηθήσουν στην ελαχιστοποίηση ή την αποφυγή των ανεπιθύμητων ενεργειών και θα αναφερθούν στη συνέχεια.
• Δεν υπάρχει καμία σχέση ανάμεσα στην παρουσία ή τη σοβαρότητα των παρενεργειών και την αποτελεσματικότητα του φαρμάκου
Οι ακόλουθες ανεπιθύμητες ενέργειες είναι συχνές (εμφανίζονται σε περισσότερο από το 30%) για ασθενείς που λαμβάνουν θεραπεία με ταμοξιφαίνη:
• Εξάψεις, στο 50% των γυναικών (ξαφνική εφίδρωση ή αίσθημα θερμότητας).
Η ταυτόχρονη χορήγηση μικρών δόσεων μεγεστρόλης ή αντικαταθλιπτικών, όπως βενλαφαξίνης, προσφέρει ανακούφιση σε ένα σημαντικό ποσοστό γυναικών.
• Αύξηση του σωματικού βάρους
• Εύκολη κόπωση
• Κνησμός του αιδοίου, ξηρότητα του κόλπου ή αύξηση των κολπικών εκκρίσεων
• Οίδημα (κατακράτηση υγρών), εμφανές κυρίως στα πόδια, τους αστραγάλους, ή τα χέρια
• Απώλεια της λίμπιντο (μειωμένη σεξουαλική επιθυμία)
Οι ακόλουθες ανεπιθύμητες ενέργειες είναι λιγότερο συχνές (εμφανίζονται σε περίπου 10-29%) στους ασθενείς που λαμβάνουν ταμοξιφαίνη:
• Ναυτία (σε αυτή τη περίπτωση μπορείτε να αλλάξετε την ώρα που λαμβάνετε τα φάρμακα σας σε σχέση με το φαγητό ή τον ύπνο).
• Διαταραχές του κύκλου
• Κολπική αιμορραγία
• Απώλεια βάρους
• Αλλαγές της διάθεσης (άγχος και / ή κατάθλιψη)
Σπάνιες, αλλά σοβαρές παρενέργειες της θεραπείας με ταμοξιφαίνη είναι :
1) ο σχηματισμός θρόμβων αίματος, συμπεριλαμβανομένης της εν τω βάθει φλεβικής θρόμβωσης (DVT) και της πνευμονικής εμβολής. Θα πρέπει να αναζητήσετε βοήθεια έκτακτης ανάγκης και να ενημερώσετε τον ιατρό σας αμέσως εάν εμφανίσετε ξαφνικά πόνο στο στήθος και/ή δύσπνοια. Επίσης ενημερώστε τον ιατρό σας άμεσα αν παρατηρήσετε ότι το ένα πόδι είναι πρησμένο, κόκκινο, επώδυνο και / ή θερμό, γιατί αυτά είναι τα κλινικά σημεία της εν τω βάθει φλεβοθρόμβωσης.
2) η ανάπτυξη καρκίνου της μήτρας. Οι γυναίκες που δεν έχουν υποβληθεί σε υστερεκτομή πρέπει να παρακολουθούνται με τακτικό γυναικολογικό έλεγχο, υπερηχογράφημα έσω γεννητικών οργάνων και τεστ Παπανικολάου. Η ανώμαλη κολπική αιμορραγία, μπορεί να είναι ένδειξη προκαρκινικής ή καρκινικής κατάστασης και επομένως θα πρέπει οπωσδήποτε να αναφερθεί στον ογκολόγο σας. Από μελέτες διαπιστώθηκε αύξηση κατά 2,58 φορές της επίπτωσης του καρκίνου του ενδομητρίου στις ασθενείς που έλαβαν ταμοξιφαίνη σε σχέση με εκείνες που δεν έλαβαν. Σε απόλυτους αριθμούς αυτό σημαίνει ότι ο επιπλέον κίνδυνος ανάπτυξης καρκίνου του ενδομητρίου σε διάστημα 10 ετών ανέρχεται σε 4 περιπτώσεις ανά 1.000 γυναίκες που λαμβάνουν ταμοξιφαίνη. Η νόσος είναι συνήθως χαμηλής κακοήθειας και καλής πρόγνωσης: το 80% των περιπτώσεων είναι βαθμού κακοήθειας 1 ή 2 και το 82% σταδίου Ι.
Επίσης η γονιμότητα, δηλαδή η ικανότητά σας να μείνετε έγκυος μπορεί να επηρεαστεί από την ταμοξιφαίνη.
Εδώ δεν αναφέρονται όλες οι πιθανές παρενέργειες της ταμοξιφαίνης. Κάποιες είναι πολύ σπάνιες και παρουσιάζονται σε λιγότερο από το 10% των ασθενών. Ωστόσο, θα πρέπει να ενημερώνετε πάντα τον ιατρό σας εάν παρουσιάσετε οποιοδήποτε ασυνήθιστο σύμπτωμα.
Το 4‐7% των ασθενών με προχωρημένο ή μεταστατικό καρκίνο του μαστού εμφανίζουν παροδική έξαρση των συμπτωμάτων και εκδηλώσεων που σχετίζονται με τον όγκο τις πρώτες ημέρες ή εβδομάδες από την έναρξη της θεραπείας με ταμοξιφαίνη.
Ιδιαίτερα συχνή είναι η αντίδραση αυτή σε ασθενείς με οστικές μεταστάσεις και χαρακτηρίζεται από αύξηση του μεγέθους των νεοπλασματικών εστιών, αύξηση του οστικού άλγους, αύξηση της αλκαλικής φωσφατάσης, αύξηση των νεοπλασματικών δεικτών, ίσως δε και υπερασβεστιαιμία. Η εμφάνιση του συνδρόμου αυτού όχι μόνο δεν συνιστά λόγο διακοπής της θεραπείας αλλά, αντίθετα, αποτελεί ένδειξη ορμονοευαισθησίας του όγκου και θετικής απάντησης στην ταμοξιφαίνη.
Ταμοξιφαίνη και οστά
Η ταμοξιφαίνη εμφανίζει οιστρογονικές επιδράσεις (δηλαδή έχει αποτελέσματα ίδια με αυτά των οιστρογόνων) στον οστίτη ιστό και οδηγεί στη μείωση της οστικής απορρόφησης και βοηθά στην πρόληψη της οστεοπόρωσης.
Συγκεκριμένα, η χορήγηση ταμοξιφαίνης στις μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες συμβάλλει στη διατήρηση ή και στη μικρή αύξηση της οστικής μάζας, ενδεχομένως και στη μείωση των οστεοπορωτικών καταγμάτων. Στις προεμμηνοπαυσιακές γυναίκες η ταμοξιφαίνη παρουσιάζει αντιοιστρογονική δράση στα οστά και μειώνει την οστική μάζα.
Ταμοξιφαίνη και στεφανιαία νόσος :
Ως γνωστόν, τα οιστρογόνα ασκούν καρδιοπροστατευτική δράση παρεμβαίνοντας στο μεταβολισμό των λιπιδίων και τον τόνο των αγγείων. Η μακροχρόνια χορήγηση ενός αντιοιστρογόνου, όπως της ταμοξιφαίνης, θα μπορούσε επομένως να αυξήσει τον κίνδυνο ανάπτυξης στεφανιαίας νόσου. Ωστόσο, αυτό δεν φαίνεται να συμβαίνει, προφανώς εξαιτίας της οιστρογονικής επίδρασης της ταμοξιφαίνης στα λιπίδια του ορού, που συνεπάγεται μείωση των LDLs και της ολικής χοληστερόλης και αύξηση της σχέσης HDLs/ολικής χοληστερόλης (αύξηση δηλαδή της “καλής“ χοληστερόλης).
Αν και όλες αυτές οι παρενέργειες ακούγονται τρομακτικές, παρόλα αυτά, είναι σε γενικές γραμμές σπάνιες και τα οφέλη από τη λήψη ταμοξιφαίνης υπερτερούν των κινδύνων για τις περισσότερες γυναίκες. Εάν παρουσιαστούν, μπορούν να αντιμετωπιστούν με επιτυχία.
Πότε να επικοινωνήσετε με το ογκολόγο σας :
Ζητήστε βοήθεια έκτακτης ανάγκης αμέσως και καλέστε τον ογκολόγο σας εάν εμφανίσετε τα ακόλουθα συμπτώματα:
• Ξαφνική δύσπνοια και / ή πόνο στο στήθος
• Οίδημα, ερυθρότητα και / ή πόνο στο πόδι ή στο χέρι
Τα ακόλουθα συμπτώματα απαιτούν ιατρική φροντίδα, αλλά δεν είναι μια έκτακτη ανάγκη. Επικοινωνήστε με το γιατρό σας μέσα σε 24 ώρες από τη στιγμή που θα παρατηρήσετε οποιοδήποτε από τα ακόλουθα:
• Νέα οζίδια στο μαστό.
• Υπερβολικό κολπικό έκκριμα ή αιμορραγία, ανωμαλίες εμμήνου ρύσεως (περιόδου), ή πόνο
• Ναυτία (η οποία επηρεάζει την ικανότητά σας να φάτε και/ή να λάβετε την υπόλοιπη φαρμακευτική σας αγωγή)
• Κατάθλιψη (επηρεάζει την ικανότητά σας να συνεχίσετε τις τακτικές σας δραστηριότητες)
• Αλλαγές στην όραση
Πάντα να ενημερώνετε τον ογκολόγο σας εάν παρουσιάζετε οποιοδήποτε ασυνήθιστο σύμπτωμα.
Προφυλάξεις:
• Πριν την έναρξη της θεραπείας με ταμοξιφαίνη, φροντίστε να ενημερώσετε το ογκολόγο σας για τυχόν άλλα φάρμακα που παίρνετε. Μην πάρετε ασπιρίνη ή προϊόντα που περιέχουν ασπιρίνη εκτός αν ο γιατρός σας το επιτρέψει.
• Ενημερώστε τον ογκολόγο σας εάν παρουσιάσατε ποτέ θρόμβωση η οποία χρειάστηκε θεραπεία.
• Ενημερώστε τον ογκολόγο σας εάν είστε έγκυος. Η ταμοξιφαίνη μπορεί να είναι επικίνδυνη για το έμβρυο.
• Μην θηλάζετε ενώ παίρνετε αυτό το φάρμακο.
Συμβουλές αυτοφροντίδας:
• Μην σταματήσετε να παίρνετε αυτό το φάρμακο εκτός εάν σας το ζητήσει ο ογκολόγος σας. Μπορείτε να λαμβάνετε αυτό το φάρμακο για χρονικό διάστημα 5 ετών.
• Εάν αντιμετωπίζετε εξάψεις, φορέστε ελαφριά ρούχα και φροντίστε να βρίσκεστε σε δροσερό περιβάλλον. Κατά τη διάρκεια των εξάψεων τοποθετήστε κάτι δροσερό στο κεφάλι σας, μπορεί να μειώσει τα συμπτώματα. Συμβουλευτείτε τον ογκολόγο σας εάν αυτές επιδεινωθούν ή γίνουν μη ανεκτές
• Αυτό το φάρμακο προκαλεί σπάνια ναυτία αλλά εάν παρουσιαστεί, πρέπει να λάβετε αντιεμετικά φάρμακα, και να τρώτε μικρά και συχνά γεύματα.
• Αποφύγετε την έκθεση στον ήλιο. Φορέστε αντηλιακό με προστασία SPF 30 (ή μεγαλύτερο) και προστατευτική ενδυμασία.
• Σε γενικές γραμμές, πρέπει η κατανάλωση αλκοολούχων ποτών να περιορίζεται στο ελάχιστο ή να αποφεύγεται εντελώς. Θα πρέπει να το συζητήσετε αυτό με τον ογκολόγο σας.
• Να ξεκουράζεστε τακτικά.
• Διατηρήστε μια σωστή, πλούσια σε θρεπτικά συστατικά και υγιεινή διατροφή.
Εάν παρουσιάσετε παρενέργειες, φροντίστε να τις συζητήσετε με τον ογκολόγο σας καθώς μπορεί να σας συνταγογραφήσει φάρμακα ή να σας δώσει συμβουλές που θα βοηθήσουν στη διαχείριση τους. Εάν οι παρενέργειες δεν βελτιωθούν και γίνονται πολύ ενοχλητικές, ο ογκολόγος σας μπορεί να σας προτείνει τη μετάβαση σε ένα διαφορετικό, ανάλογο φάρμακο με την ταμοξιφαίνη.
Αν σας είναι δύσκολο να θυμάστε να παίρνετε το δισκίο σας κάθε μέρα :
• Συνδυάστε τη λήψη του με κάτι άλλο που κάνετε την ίδια ώρα κάθε μέρα, όπως το γεύμα ή το δείπνο σας.
• Βάλτε τα δισκία σας σε ένα μέρος όπου σίγουρα θα τα βλέπετε κάθε μέρα.
• Χρησιμοποιήστε μια εβδομαδιαία θήκη χαπιών.
• Κρατήστε τη θήκη αυτή μαζί σας όταν ταξιδεύετε.
Ποιο είναι το όφελος που έχω λαμβάνοντας το φάρμακο;
Μπορεί να μειώσει κατά 30% την πιθανότητα να επανεμφανιστεί ο καρκίνος του μαστού. Επίσης η Ταμοξιφαίνη μειώνει τον κίνδυνο ανάπτυξης δεύτερου καρκίνου του μαστού κατά 50%.
Το φάρμακο μειώνει τα επίπεδα της χοληστερόλης του αίματος και επομένως τον κίνδυνο καρδιακής νόσου. Επίσης επιβραδύνει την εξέλιξη της οστεοπόρωσης σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες.
Κατά τη διάρκεια της λήψης του φαρμάκου πρέπει να λαμβάνετε μέτρα αντισύλληψης. Μην λαμβάνετε όμως αντισυλληπτικό χάπι. Μία φυσιολογική εγκυμοσύνη είναι δυνατή μετά το τέλος της λήψης του φαρμάκου.
Παρακολούθηση και έλεγχος:
Θα πρέπει να ελέγχεστε τακτικά από τον ογκολόγο σας, ενώ λαμβάνετε θεραπεία με ταμοξιφαίνη, τόσο για την έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση των παρενεργειών όσο και τον έλεγχο της ανταπόκρισης στη θεραπεία.
Θα υποβάλλεστε σε τακτικές, περιοδικές εξετάσεις αίματος όπως η γενική εξέταση αίματος (CBC), και αυτές που αφορούν το λειτουργικό έλεγχο διαφόρων οργάνων (νεφρoi και συκώτι).
Όπως προαναφέρθηκε θα πρέπει να υποβάλλεστε και σε τακτικό γυναικολογικό έλεγχο (δύο φορές το χρόνο), πριν την έναρξη και κατά τη διάρκεια της θεραπείας με ταμοξιφαίνη.
Σας συνιστούμε να μιλήσετε με τον ογκολόγο σας για οποιαδήποτε ιατρική κατάσταση αντιμετωπίζετε είτε ως αποτέλεσμα της θεραπείας είτε ως αποτέλεσμα της νόσου. Οι πληροφορίες που περιέχονται σε αυτή την ιστοσελίδα είναι χρήσιμες και ενημερωτικές, αλλά, σε καμία περίπτωση, δεν υποκαθιστούν τη συμβουλή του θεράποντος ογκολόγου.
Αναστολείς Αρωματάσης
Οι αναστολείς της αρωματάσης είναι ένα είδος ορμονικής θεραπείας η οποία μειώνει τα επίπεδα των οιστρογόνων στο σώμα, αναστέλλοντας την μετατροπή άλλων ορμονών σε οιστρογόνα στους διάφορους ιστούς του σώματος, όπως ο λιπώδης ιστός.
Αυτό επιτυγχάνεται αναστέλλοντας το ένζυμο αρωματάση (υπάρχει στους μυς, το δέρμα του σώματος, στους μαστούς και στο λίπος), το οποίο μετατρέπει τα ανδρογόνα (ορμόνες που παράγονται από τα επινεφρίδια και στις γυναίκες) σε οιστρογόνα.
Σε απουσία, επομένως, παραγωγής οιστρογόνων από τις ωοθήκες, ο όγκος εξαρτάται από αυτή τη μετατροπή για να αναπτυχθεί.
Οι αναστολείς αρωματάσης, είναι η αναστροζόλη, η λετροζόλη και η εξαμεστάνη και είναι η κύρια ορμονική θεραπεία που χρησιμοποιείται σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως πρώτης γραμμής θεραπεία (δηλαδή ως πρώτο φάρμακο) ή ως συνέχεια μετά από 2 - 3 ή 5 χρόνια ταμοξιφαίνης τόσο στον πρώιμο (αρχικού σταδίου) όσο και στο προχωρημένο-μεταστατικό καρκίνο του μαστού.
Ο ογκολόγος σας θα λάβει υπόψη του διάφορους παράγοντες κατά τον σχεδιασμό της θεραπείας σας.
Ο πρώιμος (αρχικού σταδίου) καρκίνος του μαστού
Οι αναστολείς αρωματάσης μπορούν να δοθούν στις γυναίκες με πρώιμο καρκίνο του μαστού (αρχικού σταδίου), μετά από τη χειρουργική εξαίρεση του καρκίνου. Η θεραπεία μετά τη χειρουργική επέμβαση και τη χημειοθεραπεία έχει σκοπό να μειώσει τον κίνδυνο επανεμφάνισης του καρκίνου και είναι γνωστή ως συμπληρωματική ή επικουρική θεραπεία. Η ορμονική θεραπεία συνήθως χορηγείται για πέντε χρόνια, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να δοθεί για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
Μπορούν επίσης να δοθούν σε γυναίκες μετά από θεραπεία πέντε ετών με ταμοξιφαίνη.
Σπανιότερα χορηγούνται πριν από τη χειρουργική επέμβαση, ως νεοεπικουρική θεραπεία, στις γυναίκες με εντοπισμένο καρκίνο του μαστού, με σκοπό να μειώσουν τον όγκο και να μπορέσουν να υποβληθούν σε ογκεκτομή και όχι σε μαστεκτομή (χωρίς όμως το ίδιο καλά αποτελέσματα, σε αυτή τη περίπτωση, με τη χημειοθεραπεία).
Προχωρημένος - μεταστατικός καρκίνος του μαστού
Οι αναστολείς αρωματάσης μπορούν να χρησιμοποιηθούν και για τη θεραπεία γυναικών με καρκίνο του μαστού που έχει εξαπλωθεί σε άλλα μέρη του σώματος (προχωρημένο ή μεταστατικό καρκίνο του μαστού). Μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν για τη θεραπεία γυναικών των οποίων ο καρκίνος έχει υποτροπιάσει (επανεμφανιστεί) μετά την επιτυχημένη αγωγή με άλλες ορμονικές θεραπείες.
Πώς λαμβάνονται οι αναστολείς αρωματάσης
- Τα φάρμακα αυτά λαμβάνονται καθημερινά, σε μορφή δισκίων.
- Πρέπει να λαμβάνονται περίπου την ίδια ώρα κάθε μέρα. Μπορείτε τα πάρετε με ή χωρίς τροφή. Εάν παραλείψετε μια δόση, μην πάρετε διπλή δόση την επόμενη ημέρα.
- Δεν πρέπει να σταματήσετε να τα παίρνετε , χωρίς να το συζητήσετε με τον ογκολόγο σας.
- Η δόση που θα λάβετε εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως η γενική κατάσταση της υγεία σας, καθώς και τον τύπο του καρκίνου που αντιμετωπίζετε. Ο ογκολόγος σας θα αποφασίσει για τη δόση και πόσο καιρό θα τα παίρνετε.
Πιθανές παρενέργειες
Η αντίδραση κάθε ανθρώπου σε ένα φάρμακο είναι διαφορετική. Ορισμένοι παρουσιάζουν ελάχιστες παρενέργειες, ενώ άλλοι περισσότερες. Οι ανεπιθύμητες ενέργειες που περιγράφονται εδώ δεν θα εμφανιστούν σε όλους και μπορεί να είναι διαφορετικές εάν ταυτόχρονα λαμβάνετε περισσότερα από ένα φάρμακα.
Σημαντικά πράγματα που πρέπει να θυμάστε σχετικά με τις παρενέργειες:
- Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν παρουσιάζουν όλες τις περιγραφόμενες παρενέργειες.
- Οι παρενέργειες είναι συχνά απρόβλεπτες όσον αφορά την έναρξη και τη διάρκειά τους.
- Οι παρενέργειες είναι σχεδόν πάντα αναστρέψιμες και θα υποχωρήσουν μετά το τέλος της θεραπείας.
- Υπάρχουν πολλές θεραπευτικές επιλογές, φαρμακολογικές και πρακτικές, που θα σας βοηθήσουν να ελαχιστοποιήσετε ή να αποφύγετε τις ανεπιθύμητες ενέργειες.
- Δεν υπάρχει καμία σχέση ανάμεσα στην παρουσία ή τη σοβαρότητα των παρενεργειών και την αποτελεσματικότητα του φαρμάκου.
Δεν υπάρχουν συχνές ανεπιθύμητες ενέργειες των αναστολέων της αρωματάσης
που να εμφανίζονται δηλαδή σε ποσοστό μεγαλύτερο του 30%.
Λιγότερο συχνές ανεπιθύμητες ενέργειες (που εμφανίζονται σε περίπου 10-29%) των ασθενών που έλαβαν αναστολείς αρωματάσης είναι:
Εξάψεις:
Αυτές είναι συνήθως ήπιες και θα εξαφανιστούν μετά από κάποιο χρονικό διάστημα. Μάθετε περισσότερα για την αντιμετώπισή τους στο τμήμα μας “συμπτώματα εμμηνόπαυσης“.
Μυϊκοί πόνοι και αρθραλγίες :
Μερικές γυναίκες παρουσιάζουν πόνο και δυσκαμψία στις αρθρώσεις τους καθώς και μυϊκούς πόνους. Αυτά τα συμπτώματα μπορούν να αντιμετωπισθούν αποτελεσματικά με απλά παυσίπονα όπως το Depon. Ενημερώστε τον ογκολόγο σας.
Ναυτία και έμετος :
Αυτό συνήθως μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά. Ενημερώστε τον ογκολόγο σας έτσι ώστε να μπορέσει να σας συνταγογραφήσει την κατάλληλη αγωγή (δείτε την ενότητα "Ναυτία και έμετος".
Κόπωση και πονοκέφαλο :
Είναι σημαντικό να ξεκουράζεστε αρκετά. Ενημερώστε τον ογκολόγο σας εάν παρουσιάζετε πονοκεφάλους, καθώς μπορεί να σας συνταγογραφήσει την κατάλληλη αγωγή.
Μπορείτε να βρείτε πληροφορίες σχετικά με την κόπωση στο τμήμα των παρενεργειών.
Δύσπνοια, βήχας
Λέπτυνση των τριχών και ήπια αραίωση των μαλλιών
Μερικές γυναίκες παρατηρούν ότι τα μαλλιά τους αραιώνουν, λαμβάνοντας αναστολείς αρωματάσης, αλλά αυτό είναι συνήθως ήπιο και σπάνιο.
Κολπική ξηρότητα
Υπάρχει αγωγή που μπορεί να βοηθήσει να ξεπεραστεί η κολπική ξηρότητα. Μάθετε περισσότερα στο τμήμα “συμπτώματα εμμηνόπαυσης “.
Κίνδυνος οστεοπόρωσης
Οι γυναίκες που έχουν ή βρίσκονται σε κίνδυνο για οστεοπόρωση, θα πρέπει πριν την έναρξη και κατά τη διάρκεια της λήψης αναστολέων αρωματάσης να υποβάλλονται τακτικά σε μέτρηση οστικής πυκνότητας. Μερικές γυναίκες μπορεί να χρειαστεί να λάβουν αγωγή για την πρόληψη
ή την αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης. Μάθετε περισσότερα στο τμήμα “συμπτώματα εμμηνόπαυσης”.
Πάντα να ενημερώνετε τον ογκολόγο σας για οποιεσδήποτε παρενέργειες παρουσιάζετε. Υπάρχουν συνήθως τρόποι με τους οποίους αυτές μπορούν να ελεγχθούν ή να βελτιωθούν.
Εδώ δεν αναφέρθηκαν όλες οι πιθανές παρενέργειες των αναστολέων αρωματάσης καθώς κάποιες είναι πολύ σπάνιες δηλαδή συμβαίνουν σε λιγότερο από το 10% των ασθενών. Ωστόσο, θα πρέπει να ενημερώνετε πάντα τον ογκολόγο σας εάν παρουσιάζετε οποιαδήποτε ασυνήθιστα συμπτώματα.
Πράγματα που πρέπει να θυμάστε σχετικά με τους αναστολείς αρωματάσης
• Οι αναστολείς αρωματάσης αλληλεπιδρούν με άλλα φάρμακα. Ενημερώστε τον ογκολόγο σας για οποιοδήποτε φάρμακο παίρνετε, συμπεριλαμβανομένων των μη συνταγογραφούμενων φαρμάκων, όπως συμπληρώματα διατροφής, βιταμίνες και φυτικά φάρμακα.
• Κρατήστε τα δισκία σε ένα ασφαλές μέρος, μακριά από τα παιδιά.
• Κρατήστε τα δισκία στην αρχική συσκευασία και αποθηκεύστε τα σε θερμοκρασία δωματίου, μακριά από την άμεση ηλιακή ακτινοβολία και θερμότητα.
• Μην ανησυχείτε αν ξεχάσετε να πάρετε το δισκίο σας. Μην πάρετε διπλή δόση την επόμενη ημέρα. Τα επίπεδα του φαρμάκου στο αίμα σας δεν θα αλλάξουν πολύ, αλλά προσπαθήστε να μην χάσετε περισσότερα από ένα ή δύο δισκία συνεχόμενα.
• Εάν ο ογκολόγος σας αποφασίσει να διακόψει τη θεραπεία, επιστρέψτε του τα υπόλοιπα δισκία. Μην τα πετάτε.
• Θυμηθείτε να πάρετε μια νέα συνταγή λίγες εβδομάδες πριν τελειώσουν τα δισκία και βεβαιωθείτε ότι έχετε αρκετά για τις διακοπές σας.
Συμβουλές αυτοφροντίδας κατά τη διάρκεια της θεραπείας με αναστολείς αρωματάσης
• Εάν αντιμετωπίζετε εξάψεις, φορέστε ελαφριά ρούχα, παραμείνετε σε δροσερό περιβάλλον, και τοποθετήστε κάτι δροσερό στο κεφάλι σας. Αυτά ίσως μπορούν να μειώσουν λίγο τα συμπτώματα. Συμβουλευτείτε τον ογκολόγο σας εάν αυτές επιδεινωθούν ή γίνουν ανυπόφορες.
• Η παρακεταμόλη (Depon) ή η ιβουπροφαίνη (Brufen, Nurofen) μπορούν να σας βοηθήσουν στο να ανακουφιστείτε από τον πόνο, τον πυρετό, την κεφαλαλγία, τις μυαλγίες και τις αρθραλγίες. Ωστόσο, πριν τα πάρετε συμβουλευτείτε τον ογκολόγο σας.
• Αν πρέπει να αντιμετωπίσετε τη ναυτία, πρέπει να λάβετε τα αντιεμετικά φάρμακα που σας συνταγογράφησε ο ογκολόγος σας, και να τρώτε μικρά και συχνά γεύματα.
• Αποφύγετε την έκθεση στον ήλιο. Φορέστε SPF 30 (ή μεγαλύτερο) αντηλιακό και προστατευτική ενδυμασία.
• Σε γενικές γραμμές, η κατανάλωση αλκοολούχων ποτών πρέπει να περιορίζεται στο ελάχιστο ή να αποφεύγεται εντελώς. Θα πρέπει να το συζητήσετε με τον ογκολόγο σας.
• Να ξεκουράζεστε τακτικά.
• Διατηρήστε μια σωστή, πλούσια σε θρεπτικά συστατικά και υγιεινή διατροφή.
Εάν παρουσιάσετε οποιαδήποτε παρενέργεια, φροντίστε να ενημερώσετε τον ογκολόγο σας. Μπορεί να σας συνταγογραφήσει φάρμακα ή να σας προσφέρει άλλες, πρακτικές λύσεις για τη διαχείριση αυτών των προβλημάτων.
Παρακολούθηση και έλεγχος ενώ λαμβάνεται αναστολείς αρωματάσης:
Θα πρέπει να παρακολουθείστε τακτικά από τον ογκολόγο σας, ενώ παίρνετε αναστολείς αρωματάσης, αλλά δεν απαιτούνται ειδικές εξετάσεις.
Ιδιαίτερη προσοχή και παρακολούθηση από τον ιατρό σας χρειάζεται το ασβέστιο και η κατάσταση των οστών σας μέσω της μέτρησης οστικής πυκνότητας μια φορά το χρόνο. Η τακτική σας παρακολούθηση έχει σκοπό να ελέγχει την ανταπόκριση της νόσου στη θεραπεία και να μπορέσει έγκαιρα να διαγνώσει μια πιθανή υποτροπή (επανεμφάνιση) ή επιδείνωση της νόσου.
Σας συνιστούμε να μιλήσετε με τον ογκολόγο σας για οποιαδήποτε ιατρική κατάσταση αντιμετωπίζετε είτε ως αποτέλεσμα της θεραπείας είτε ως αποτέλεσμα της νόσου. Οι πληροφορίες που περιέχονται σε αυτή την ιστοσελίδα είναι χρήσιμες και ενημερωτικές, αλλά, σε καμία περίπτωση, δεν υποκαθιστούν τη συμβουλή του θεράποντος ογκολόγου.
LHRH αγωνιστές
Η LHRH είναι μια ορμόνη που παράγεται στον υποθάλαμο και καταλήγει στον ιστό στόχο, την υπόφυση. Μέσω της σύνδεσης και της ενεργοποίησης ειδικών υποδοχέων των γοναδοτροπινών στην υπόφυση ενεργοποιεί τη σύνθεση και την έκκριση δύο γοναδοτροπινών, των LH και FSH και επομένως παίζει, μαζί με αυτές, σημαντικό ρόλο στον έλεγχο της αναπαραγωγικής δραστηριότητας (παραγωγής ορμονών από τις ωοθήκες κ. α.).
Οι LHRH αγωνιστές (συνθετικό ανάλογο της LHRH όπως η βουσερελίνη , η γοσερελίνη , η λευπρορελίνη και η τριπτορελίνη), μιμούνται την δράση της LHRH στην υπόφυση αλλά η συνεχής έκθεση των υποδοχέων σε LHRH αγωνιστές οδηγεί μετά από ένα αρχικό φαινόμενο έκκρισης LH και FSH (flare‐up φαινόμενο-διαβάστε για αυτό παρακάτω) στη μείωση της παραγωγής των γοναδοτροπινών (LH και FSH). Το αποτέλεσμα είναι η χημική (φαρμακευτική) στείρωση.
Οι LHRH αγωνιστές είναι μια ορμονική θεραπεία η οποία χρησιμοποιείται για τη θεραπεία του καρκίνου του προστάτη και του καρκίνου του μαστού. Εδώ θα αναφερθούν οι πληροφορίες για τη θεραπεία του καρκίνου του μαστού. Θα πρέπει να επισκέπτεστε τον ογκολόγο σας τακτικά, όσο λαμβάνετε αυτή τη θεραπεία, ώστε να μπορεί να παρακολουθεί τα αποτελέσματά της.
Πώς λειτουργεί
Πολλοί καρκίνοι του μαστού βασίζονται στα οιστρογόνα για να αναπτυχθούν (αυτοί με θετικούς ορμονικούς υποδοχείς ER+ και/ή PR+). Τα οιστρογόνα παράγονται από τις ωοθήκες. Η παραγωγή τους διεγείρεται από μια ορμόνη που ονομάζεται ωχρινοτρόπος ορμόνη (FSH) και παράγεται από την υπόφυση του εγκεφάλου. Οι LHRH αγωνιστές σταματούν την παραγωγή των ορμονών από την υπόφυση, οδηγώντας έτσι σε μείωση των επιπέδων των οιστρογόνων. Τα καρκινικά κύτταρα, στη συνέχεια αναπτύσσονται πιο αργά ή σταματούν να αναπτύσσονται εντελώς, και ο καρκίνος μπορεί να συρρικνωθεί σε μέγεθος.
Πώς χορηγείται
Χορηγείται με μια υποδόρια ένεση (κάτω από το δέρμα, συνήθως της κοιλίας). Βάσει των παγκοσμίων κατευθυντήριων οδηγιών δίνονται κάθε τέσσερις εβδομάδες, αν και πολλοί τη χορηγούν μια φορά κάθε τρείς μήνες (συνήθως στο καρκίνο του προστάτη).
Εάν δεν είστε σε θέση να επισκεφθείτε τον ογκολόγο σας, μια νοσοκόμα της περιοχής μπορεί να σας κάνει την ένεση στο σπίτι. Εάν η διαδικασία αυτή σας φαίνετε επώδυνη μπορείτε να τοποθετήσετε μια τοπική αναισθητική κρέμα πριν την ένεση με σκοπό να μειωθεί οποιαδήποτε ενόχληση.
Πότε χορηγείται
Χρησιμοποιείται για τη θεραπεία γυναικών που δεν έχουν ακόμα φτάσει στην εμμηνόπαυση, μόνη της ή τις περισσότερες φορές σε συνδυασμό με άλλες μορφές θεραπείας όπως η χημειοθεραπεία ή άλλη ορμονοθεραπεία, για καρκίνους που παρουσιάζουν θετικούς ορμονικούς υποδοχείς.
Μπορεί να χρησιμοποιηθεί και στον πρώιμο καρκίνο του μαστού με σκοπό να μειώσει την πιθανότητα επανεμφάνισης του καρκίνου. Μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για να επιβραδύνει και να ελέγξει την ανάπτυξη του καρκίνου του μαστού σε γυναίκες των οποίων ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί και σε άλλα μέρη του σώματος (προχωρημένος ή μεταστατικός καρκίνος).
Ο ογκολόγος σας θα εξετάσει μια σειρά από διαφορετικούς παράγοντες, πριν αποφασίσει αν η θεραπεία αυτή είναι η κατάλληλη για εσάς.
Διάρκεια θεραπείας
Ο ογκολόγος σας θα συζητήσει μαζί σας τη διάρκεια της θεραπείας που κρίνει ότι είναι κατάλληλη για την περίπτωσή σας. Συχνά δίνεται για δύο έτη, αλλά μπορεί να δοθεί για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και να συνεχιστεί όσο είναι αποτελεσματική στην καταπολέμηση του καρκίνου σας.
Πιθανές παρενέργειες
Μπορεί να παρουσιάσετε κάποια από τις παρακάτω παρενέργειες, σε διαφορετικό βαθμό:
Διακοπή του καταμήνιου κύκλου
Οι γυναίκες που υποβάλλονται σε αυτή τη θεραπεία συνήθως διαπιστώνουν τη διακοπή του καταμήνιου κύκλου τους (περιόδου), για όσο διάστημα λαμβάνουν τη θεραπεία. Αυτό είναι ένα αναμενόμενο αποτέλεσμα και οφείλεται στα μειωμένα επίπεδα των οιστρογόνων στο σώμα. Ίσως αντί ως παρενέργεια είναι προτιμότερο να αναφαίρετε ως σκοπός της θεραπείας αυτής. Όταν η θεραπεία σταματήσει, συνήθως η περίοδος επανέρχεται. Ωστόσο, αν μια γυναίκα πλησιάζει στην εμμηνόπαυση, είναι πιθανό η περίοδος της να μην επανέλθει μετά το τέλος της θεραπείας.
Αν και συνήθως σταματά την περίοδο, αυτή η αγωγή δεν είναι αντισυλληπτικό φάρμακο. Οι γυναίκες πρέπει να χρησιμοποιούν αποτελεσματική αντισύλληψη ενώ υποβάλλονται σε αυτού του τύπου τη θεραπεία.
Παροδική έξαρση του όγκου
Μπορεί να υπάρξει μια προσωρινή αύξηση των επιπέδων των οιστρογόνων για τις πρώτες ημέρες ή εβδομάδες της θεραπείας και το μέγεθος του όγκου να αυξηθεί προσωρινά. Ως αποτέλεσμα μπορεί να διαπιστώσετε μια προσωρινή επιδείνωση των συμπτωμάτων. Ενημερώστε τον ογκολόγο σας εάν αυτό σας προκαλεί προβλήματα.
Εξάψεις
Αυτές είναι αρκετά συχνές αλλά μπορεί και υποχωρήσουν μετά τους πρώτους μήνες θεραπείας. Υπάρχουν διάφοροι τρόποι που μπορείτε να
αντιμετωπίσετε ή να περιορίσετε τις εξάψεις και τις εφιδρώσεις. (διαβάστε για αυτό στην ενότητα “συμπτώματα εμμηνόπαυσης“)
Απώλεια σεξουαλικής επιθυμίας (λίμπιντο)
Πολλές γυναίκες παρουσιάζουν μείωση της σεξουαλικής επιθυμίας τους, ενώ υποβάλλονται σε θεραπεία με LHRH αγωνιστές. Η απώλεια της λίμπιντο συνεχίζεται για όσο διάστημα χορηγείται η θεραπεία.
Ξηρότητα του κόλπου
Μερικές γυναίκες παρουσιάζουν επίσης κολπική ξηρότητα. (για την αντιμετώπιση της διαβάστε την ενότητα “συμπτώματα εμμηνόπαυσης“)
Δερματικό εξάνθημα
Μερικές γυναίκες παρουσιάζουν δερματικά εξανθήματα. Ενημερώστε τον ογκολόγο σας αν σας συμβεί.
Πόνο στις αρθρώσεις
Μερικές γυναίκες παρουσιάζουν πόνο στις αρθρώσεις τους, αλλά είναι συνήθως ήπιος και υποχωρεί με τη λήψη παρακεταμόλης (Depon) και οριστικά όταν ολοκληρωθεί η θεραπεία.
Οστεοπόρωση
Οι γυναίκες που υποβάλλονται σε αυτή τη θεραπεία διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης οστεοπόρωσης.
Για την παρακολούθηση και την αντιμετώπιση διαβάστε τα τμήματα που αφορούν τα “συμπτώματα εμμηνόπαυσης“).
Αύξηση του σωματικού βάρους και κόπωση
Μερικές γυναίκες παρουσιάζουν αύξηση του βάρους τους, εύκολη κόπωση και αισθάνονται λιγότερο ενεργητικές. Αυτό βελτιώνεται συνήθως όταν διακοπεί η θεραπεία.
Κολπική αιμορραγία
Μερικές γυναίκες παρουσιάζουν κολπική αιμορραγία κατά τη διάρκεια των πρώτων εβδομάδων λήψης LHRH αγωνιστών. Ενημερώστε το ογκολόγο σας όταν συμβεί ή εάν συνεχίζεται.
Τι γίνεται αν ξεχάσω μία ένεση
Η καθυστέρηση μιας ένεσης για 2-3 ημέρες δεν κάνει μεγάλη διαφορά. Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι η χορήγηση με τα περισσότερα οφέλη, όπως παρατηρήθηκε σε μελέτες, είναι κάθε τέσσερις εβδομάδες, έτσι θα πρέπει να είστε όσο το δυνατόν πιο τακτικές στη χορήγηση.
Αντισύλληψη
Δεν είναι σκόπιμο να κυοφορήσετε ενώ υποβάλλεστε σε θεραπεία με LHRH αγωνιστές, καθώς μπορεί να βλάψει το έμβρυο. Είναι σημαντικό να χρησιμοποιείτε αποτελεσματική μέθοδο αντισύλληψης.