.

Η Σταδιοποίηση του καρκίνου του μαστού

Σταδιοποίηση είναι η διαδικασία κατά την οποία ένας καρκίνος κατηγοριοποιείται με βάση το μέγεθός του, την παρουσία του ή όχι στους επιχώριους (κοντινούς) λεμφαδένες και την επέκταση του σε άλλα όργανα του σώματος εκτός του μαστού. Αυτή γίνεται με τις απεικονιστικές εξετάσεις και την παθολογοανατομική εκτίμηση του όγκου όταν αυτός εξαιρείται χειρουργικά. Το στάδιο του καρκίνου είναι ένας από τους βασικούς παράγοντες που καθορίζουν τόσο τη πιθανή πρόγνωση (έκβαση της νόσου) όσο και είδος της βέλτιστης θεραπείας που θα ακολουθήσει ο ογκολόγος σας.

ΤΝΜ σύστημα σταδιοποίησης

Το στάδιο της νόσου υπολογίζετε μέσα από το σύστημα T N M :

•             Τ περιγράφει το μέγεθος του όγκου.

•             Ν περιγράφει το κατά πόσον ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί στους τοπικούς λεμφαδένες.

•             Μ περιγράφει το εάν ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί και σε κάποιο άλλο μέρος του σώματος.  M0 σημαίνει ότι ο καρκίνος δεν έχει εξαπλωθεί σε άλλα μέρη του σώματος, Μ1 έχει εξαπλωθεί σε άλλα μέρη του σώματος.

Άλλοι όροι που χρησιμοποιούνται στη σταδιοποίηση

Μπορεί να ακούσετε και κάποιους άλλους όρους να χρησιμοποιούνται προκειμένου να περιγράψουν τον καρκίνο του μαστού:

•             Ο πρώιμος καρκίνος του μαστού είναι ένας όρος που συχνά χρησιμοποιείται για να περιγράψει το ότι ο καρκίνος βρίσκεται σε στάδιο 1 ή 2 

•             Τοπικά-προχωρημένος καρκίνος του μαστού είναι ένας όρος που συχνά χρησιμοποιείται για να περιγράψει το ότι ο καρκίνος βρίσκεται στο στάδιο 3

•             Τοπική υποτροπή σημαίνει ότι ο καρκίνος έχει επανέλθει στην περιοχή του μαστού μετά από μια επιτυχημένη θεραπεία (μετά την οποία δηλαδή είχε εξαλειφθεί). 

•             Μεταστατικός είναι ο καρκίνος ο οποίος έχει ξεφύγει από το μαστό (μετάσταση) και πλέον βρίσκεται και σε άλλα όργανα. Στις περιπτώσεις αυτές χαρακτηρίζεται πάντα ως καρκίνος μαστού ο οποίος έχει δώσει μεταστάσεις σε άλλα όργανα (π.χ. εάν έχει δώσει μεταστάσεις στους πνεύμονες ο καρκίνος που βρίσκουμε στους πνεύμονες είναι πάντα καρκίνος του μαστού αλλά με μεταστάσεις στους πνεύμονες)

Υπάρχουν τρεις τρόποι με τους οποίους ο καρκίνος εξαπλώνεται στο σώμα:

Οι τρεις τρόποι με τους οποίους ο καρκίνος εξαπλώνεται στο σώμα είναι: 

•             Μέσω των ιστών, δηλαδή ο καρκίνος διηθεί απευθείας τους γύρω φυσιολογικούς ιστούς (όπως το θωρακικό τοίχωμα κ.ά). 

•             Μέσα από το λεμφικό σύστημα. Τα καρκινικά κύτταρα εισβάλλουν στα αγγεία του λεμφικού συστήματος και μέσω αυτών μεταφέρονται στους επιχώριους (κοντινούς) λεμφαδένες (κυρίως τους μασχαλιαίους) αλλά και σε άλλα μέρη του σώματος (λεμφικό σύστημα λέγεται το δίκτυο αγγείων του οργανισμού μας που μεταφέρει το επιπλέον υγρό των ιστών, προς τη συστηματική κυκλοφορία του αίματος). 

•             Μέσω του αίματος. Τα καρκινικά κύτταρα εισβάλλουν στα αγγεία που μεταφέρουν το αίμα (φλέβες και αρτηρίες) και μεταφέρονται μέσω αυτών σε άλλα σημεία του σώματος (ήπαρ, επινεφρίδια, οστά, εγκέφαλος κ.ά).

Όταν τα καρκινικά κύτταρα ξεφύγουν από την πρωτοπαθή εστία (δηλαδή από το σημείο όπου πρωτοεμφανίστηκε ο καρκίνος) με κάποιον από τους προαναφερθέντες τρόπους, προς άλλα μέρη του σώματος, δημιουργεί μια ή περισσότερες δευτεροπαθείς εστίες οι οποίες ονομάζονται μεταστατικές εστίες και η διαδικασία αυτή ονομάζεται μετάσταση και η οποία αποτελεί το τελευταίο (δυσκολότερα αντιμετωπίσιμο) στάδιο σε όλους τους καρκίνους.

Σκοπός όλων των θεραπειών είναι να αποφευχθεί η μετάσταση.

Αυτή η μεταστατική εστία είναι πάντα το ίδιο είδος καρκίνου, όπως του πρωτοπαθούς όγκου ανεξάρτητα σε πιο όργανο παρουσιάζεται. Για παράδειγμα, αν ο καρκίνος του μαστού εξαπλωθεί στους πνεύμονες, τα καρκινικά κύτταρα που βρίσκουμε  στους πνεύμονες είναι πάντα κύτταρα που προέρχονται από το μαστό και χαρακτηρίζεται μεταστατικός καρκίνος μαστού και όχι καρκίνος του πνεύμονα.

Οι δύο μεγάλες κατηγορίες καρκίνου του μαστού περιλαμβάνουν το μη διηθητικό και το διηθητικό καρκίνο. Αυτοί οι δύο τύποι διαφέρουν τόσο στον τρόπο αντιμετώπισης όσο και στη έκβαση της νόσου, με τον πρώτο να είναι ιάσιμος στο 100% των περιπτώσεων, εάν αντιμετωπισθεί σωστά εξ’ αρχής.

Μη διηθητικός καρκίνος μαστού

Στάδιο 0 (καρκίνωμα in situ)

In situ ή μη διηθητικό σημαίνει ότι τα κακοήθη καρκινικά κύτταρα παρουσιάζονται στο επιθήλιο (σημείο απ’ όπου ξεκινούν να αναπτύσσονται), και βρίσκονται σε πλήρη απομόνωση μέσα στους πόρους (αγωγοί που μεταφέρουν το γάλα στη θηλή) ή τα λόβια (δομές όπου παράγεται το γάλα) χωρίς να έχουν εισβάλει πέρα από το βασικό υμένα στους βαθύτερους ιστούς. Βρίσκεται δηλαδή σε πολύ αρχικό στάδιο και μπορεί, όχι όμως πάντα, να εξελιχθεί σε διηθητικό καρκίνο.

Βασικό χαρακτηριστικό αυτού του καρκίνου είναι ότι δεν μπορεί να δώσει ακόμα μεταστάσεις.

Υπάρχουν 2 τύποι :

Πορογενές καρκίνωμα in situ (DCIS)

είναι ένας μη διηθητικός καρκίνος όπου τα καρκινικά κύτταρα βρίσκονται περιορισμένα στα τοιχώματα των πόρων (οι αγωγοί που μεταφέρουν το γάλα στη θηλή) του μαστού και δεν έχουν εξαπλωθεί έξω από αυτούς σε άλλους ιστούς . Αντιπροσωπεύει το 85% των μη διηθητικών καρκίνων και η μέση ηλικία διάγνωσης είναι 54 – 56 ετών.

Ιστολογικά μπορεί να διαχωριστεί σε δύο υποομάδες :

το φαγεσωρικό και το μη φαγεσωρικό, με το πρώτο να είναι πιο επιθετικό στην εξέλιξή του. Συχνά δεν παρουσιάζει κλινικά συμπτώματα και σημεία και ανακαλύπτεται σε τυχαίο μαστογραφικό έλεγχο όπου παρουσιάζεται με μικροασβεστώσεις ενώ άλλες φορές μπορεί να δώσει κλινικά συμπτώματα και σημεία τα οποία περιλαμβάνουν την παρουσία οζιδίου στο μαστό, πόνο στο στήθος ή αιματηρό έκκριμα της θηλής (όπως ο διηθητικός καρκίνος). Είναι σπάνια αμφοτερόπλευρος (δηλαδή να βρίσκεται ταυτόχρονα και στους δύο μαστούς) και μπορεί να είναι πολυκεντρικός (δηλαδή να βρίσκεται σε περισσότερα σημεία στον ίδια μαστό) στο 30% των περιπτώσεων. Ο κίνδυνος ανάπτυξης διηθητικού καρκίνου μετά από τη διάγνωση ενός DCIS είναι μεταξύ 25 και 50%, πιο συχνά στον ίδιο μαστό και στο ίδιο τεταρτημόριο του μαστού μέσα στα επόμενα 10 χρόνια.

 Λοβιακό καρκίνωμα in situ (LCIS) 

Καρκίνωμα που προέρχεται από τα αδενικά κύτταρα των λοβίων. Όταν δεν έχει διηθήσει-διασπάσει την βασική μεμβράνη των αδενίων, ονομάζεται μη διηθητικό ή in situ

A. Φυσιολογικά κύτταρα

B. Καρκινικά κύτταρα

C. Βασική μεμβράνη

Όταν τα καρκινικά κύτταρα διασπάσουν την βασική μεμβράνη των αδενίων, τότε έχουμε το διηθητικό λοβιακό καρκίνωμα

A. Φυσιολογικά κύτταρα

B. Καρκινικά κύτταρα που διασπούν την βασική μεμβράνη

C. Βασική μεμβράνη

Διηθητικός καρκίνος μαστού

Στάδιο Ι

Η διάμετρος του όγκου είναι μικρότερη από 2 cm και μικρές νησίδες καρκινικών κυττάρων μπορούν να ανευρεθούν στους λεμφαδένες. Το στάδιο Ι του καρκίνου του μαστού χωρίζεται σε στάδιο ΙΑ και ΙΒ.

Στάδιο ΙΙ

Η διάμετρος του όγκου είναι

•             είτε μικρότερη από 2 cm και έχει επεκταθεί στους μασχαλιαίους λεμφαδένες,

•             είτε είναι μεταξύ 2 και 5 cm, αλλά δεν έχει επεκταθεί στους μασχαλιαίους λεμφαδένες.

Το στάδιο ΙΙ του καρκίνου του μαστού χωρίζεται σε στάδιο ΙΙΑ και ΙΙΒ.

Στάδιο ΙΙΙ:

Ο όγκος μπορεί να έχει οποιοδήποτε μέγεθος, αλλά:

•             έχει επεκταθεί είτε στο θωρακικό τοίχωμα και/ή στο υπερκείμενο δέρμα του μαστού

•             έχει επεκταθεί σε τουλάχιστον 10 μασχαλιαίους λεμφαδένες ή οι λεμφαδένες της μασχάλης είναι ενωμένοι μεταξύ τους ή με άλλους ιστούς, έχει επεκταθεί σε λεμφαδένες κοντά στο στέρνο

•             έχει επεκταθεί σε λεμφαδένες κάτω ή πάνω από την κλείδα.

Το στάδιο ΙΙΙ του καρκίνου του μαστού χωρίζεται σε στάδιο ΙΙΙΑ, ΙΙΙΒ και ΙΙIC.

Στάδιο IV

Ο καρκίνος έχει επεκταθεί σε άλλα όργανα του σώματος, πιο συχνά στα οστά, τους πνεύμονες, το ήπαρ ή τον εγκέφαλο.

Τέτοιες απομακρυσμένες εναποθέσεις του όγκου ονομάζονται μεταστάσεις.