.
Σε αυτή τη σελίδα Πώς γίνεται η διάγνωση του καρκίνου του νεφρού |
| Επόμενη σελίδα Παράγοντες που επηρεάζουν την πρόγνωση (εξέλιξη της νόσου) και τις επιλογές θεραπείας |
Πώς γίνεται η διάγνωση του καρκίνου του νεφρού
Αναμονή για τα αποτελέσματα των εξετάσεων σας
Κατά πάσα πιθανότητα θα χρειαστεί περίπου 1 εβδομάδα για να ολοκληρώσετε τις εξετάσεις και να έχετε τα αποτελέσματα σας. Τα αποτελέσματά θα δείξουν την ύπαρξη ή όχι καρκίνου αλλά και το στάδιο του καρκίνου ώστε να βοηθήσουν τον ογκολόγο και τον ουρολόγο σας να αποφασίσουν για την πλέον κατάλληλη θεραπεία για εσάς.
Η αναμονή για τα αποτελέσματά μπορεί να προκαλέσει ψυχολογική φόρτιση και στρες. Θα σας βοηθήσει να μιλήσετε με έναν συγγενή ή ένα στενό φίλο. Μπορεί να χρειαστεί να μιλήσετε και με ειδικό ψυχολόγο.
Οι εξετάσεις για τη διάγνωση και τη σταδιοποίηση του καρκίνου του νεφρού
Ιστορικό και φυσική εξέταση
Η λήψη ιστορικού για παλαιότερα νοσήματα και θεραπείες, επάγγελμα και χώροι εργασίας, κάπνισμα, τρόπος ζωής κ.ά. και η φυσική εξέταση για εξακρίβωση της γενικής κατάστασης της υγείας σας είναι σημαντικά για τη διάγνωση του καρκίνου του νεφρού.
Εξέταση αίματος
Οι εξετάσεις αίματος θα ληφθούν με σκοπό να ελεγχθεί η γενική κατάσταση της υγείας σας, με μια γενική αίματος αλλά και με δείκτες της νεφρικής και ηπατικής λειτουργίας.
θα ληφθούν επίσης εξετάσεις αίματος που θα χρησιμεύσουν ως προγνωστικοί δείκτες για την επιλογή της κατάλληλης θεραπείας (αναφέρονται αναλυτικά παρακάτω).
Υπερηχογράφημα
Είναι μία μη επεμβατική εξέταση που χρησιμοποιείται, για να εκτιμήσει το μέγεθος, το σχήμα και τη θέση των νεφρών. Γίνεται με ένα μηχάνημα υπερήχων, στο οποίο έχει προσαρμοστεί μία ειδική κεφαλή που επιτρέπει την εξέταση των νεφρών.
Το υπερηχογράφημα αποτελεί μία από τις πιο αξιόπιστες διαγνωστικές μεθόδους.
- είναι μέθοδος εντελώς ανώδυνη, γρήγορη και οικονομική
- δεν χρησιμοποιείται ιονίζουσα ή άλλη επιβαρυντική για τον οργανισμό ακτινοβολία
- μπορεί να επαναλαμβάνεται συχνά και να αποτελεί χρήσιμο εργαλείο για την παρακολούθηση της εξέλιξης της υγείας σας
Οι υπέρηχοι είναι ηχητικά κύματα, πολύ υψηλής συχνότητας (πάνω από 20.000 Hz), τα οποία δεν αντιλαμβάνεται το ανθρώπινο αυτί.
Ειδικά μηχανήματα καταγράφουν τη δίοδο των ήχων δια μέσου του σώματος και έτσι
μπορούμε να ελέγξουμε την ανατομία και την ύπαρξη παθολογικών ευρημάτων όλων των οργάνων και να απεικονίσουμε όγκους, όζους, κύστεις, λίθους, εστίες φλεγμονής κ.λ.π., μέσα στο σώμα.
Η εξέταση γίνεται από ακτινολόγο ή ουρολόγο που έχει εκπαιδευτεί στην υπερηχογραφία του ουροποιητικού συστήματος.
Ποια είναι η προετοιμασία για την εξέταση;
Δεν χρειάζεται κάποια ειδική προετοιμασία, αλλά πρέπει να γνωρίζετε ότι μερικοί παράγοντες ή συνθήκες μπορεί να επηρεάσουν την εξέταση.
Κάποιες από αυτές είναι:
- Σοβαρή παχυσαρκία.
- Παρουσία μεγάλης ποσότητας αερίων στο έντερο.
- Αν έχει προηγηθεί λήψη βαρίου για κάποια άλλη ακτινολογική εξέταση.
Στο υπερηχογράφημα δεν υπάρχει ακτινοβολία, και είναι απόλυτα ασφαλές και για εγκύους και παιδιά
Πώς γίνεται η εξέταση;
Υπερηχογράφημα μπορεί να κάνετε είτε ως εξωτερικός ασθενής είτε στο πλαίσιο κάποιας νοσηλείας στο νοσοκομείο. Ο γιατρός θα σας εξηγήσει τη διαδικασία και θα σας δώσει την ευκαιρία να του υποβάλετε ερωτήσεις σχετικά με την εξέταση.
Η διαδικασία που θα ακολουθήσει είναι:
- Θα ξαπλώσετε στο εξεταστικό κρεβάτι, αφού πρώτα αφαιρέσετε τα ρούχα από την περιοχή των νεφρών. Τη θέση (ύπτια, πλάγια, μπρούμυτα) θα την καθορίσει ο γιατρός.
- Ένα διαυγές πηκτό ζελέ θα απλωθεί στο σημείο της εξέτασης. Θα πρέπει να γνωρίζετε ότι τυχόν υπολείμματα δεν λεκιάζουν τα ρούχα.
- Ο γιατρός στη συνέχεια θα ακουμπήσει την κεφαλή υπερήχων στο ζελέ και θα αρχίσει να εξετάζει την περιοχή. Το μόνο που θα νιώθετε είναι μία μικρή πίεση χωρίς καθόλου πόνο. Μπορεί να σας ζητηθεί να πάρετε μία βαθιά ανάσα και να την κρατήσετε.
- Αν ελέγξει την αιμάτωση των νεφρών, θα ακούτε έναν ήχο σαν φύσημα.
- Σε κάποιες περιπτώσεις, θα πρέπει να πάτε να ουρήσετε και να επιστρέψετε, για να σας κάνει ξανά την εξέταση.
- Μετά το τέλος της εξέτασης, θα σας βοηθήσει να σκουπίσετε το ζελέ.
- Μετά το υπερηχογράφημα, μπορείτε να συνεχίσετε τις καθημερνές σας δραστηριότητες χωρίς κανένα περιορισμό.
Γενική εξέταση ούρων
Η εξέταση αυτή μπορεί να διαγνώσει την παρουσία αίματος στα ούρα (αιματουρία) η οποία εμφανίζεται στο 40 με 60% των περιπτώσεων του καρκίνου του νεφρού.
Κυτταρολογική εξέταση ούρων
Είναι μία εξέταση που επιτρέπει στον κυτταρολόγο να δει αν υπάρχουν παθολογικά κύτταρα στα ούρα. Τα ούρα, όπως αποβάλλονται από το σώμα, παρασύρουν και κάποια κύτταρα από το ουροποιητικό σύστημα (νεφρό, ουρητήρες, κύστη και ουρήθρα). Στην περίπτωση όπου υπάρχει όγκος σε κάποιο από αυτά τα όργανα, τα καρκινικά κύτταρα θα παρασυρθούν με τα ούρα και ο γιατρός θα μπορέσει να τα αναγνωρίσει. Η εξέταση χρησιμοποιείται σε συνδυασμό με άλλες εξετάσεις.
Ποια είναι η προετοιμασία για την εξέταση;
- Δεν χρειάζεται κάποια ιδιαίτερη προετοιμασία για την εξέταση.
- Καλύτερο θεωρείται το δείγμα, το οποίο συλλέγεται λίγο μετά την πρώτη πρωινή ούρηση. Προμηθευτείτε ένα αποστειρωμένο ουροδοχείο από το φαρμακείο. Δεν χρειάζεται να αποστειρώσετε την περιοχή των γεννητικών οργάνων.
- Μετά τη συλλογή του δείγματος, θα πρέπει να το μεταφέρετε έγκαιρα στο κυτταρολογικό εργαστήριο.
- Σε κάποιες περιπτώσεις, ίσως σας ζητηθεί να συλλέξετε περισσότερα δείγματα σε διαφορετικές ημέρες. Σε κάποιες περιπτώσεις, το δείγμα θα παρθεί από τον γιατρό με ειδικό καθετήρα.
Αξονική τομογραφία (CT)
Η υπολογιστική ή αξονική τομογραφία αποτελεί μη επεμβατική μέθοδο απεικόνισης των εσωτερικών οργάνων του σώματος. Η «καρδιά» του συστήματος αποτελείται από μια ειδική διάταξη σε σχήμα «δακτυλιδιού» όπου βρίσκεται η λυχνία παραγωγής ακτίνων Χ, ενώ αντιδιαμετρικά βρίσκονται τοποθετημένοι οι ανιχνευτές.
Οι τελευταίοι, μετρούν την ποσότητα των ακτίνων Χ που διαπερνούν το σώμα, συλλέγοντας τεράστιο όγκο δεδομένων, που έπειτα τον μετατρέπουν σε εικόνα.
Στη συνέχεια, την αλληλουχία των εικόνων που αποτελούν πια τη συνολική μας εξέταση, μπορούμε
να την εκτυπώσουμε σε ειδικό φιλμ ή να την μελετήσουμε σε οποιαδήποτε οθόνη υπολογιστή.
Στις περισσότερες εξετάσεις αξονικής τομογραφίας δεν απαιτείται καμία προετοιμασία, παρά μόνο σε εξετάσεις κοιλίας, όπου ο εξεταζόμενος καλείται να είναι νηστικός για 3 ώρες περίπου πριν την εξέταση.
Στις περιπτώσεις που θα πρέπει να μελετήσουμε την αιματική ροή σε μια αλλοίωση (οι καρκίνοι έχουν πλούσια αιματική ροή), ή να διαφοροδιαγνώσουμε διάφορες αλλοιώσεις, χορηγούμε σκιαγραφικό υλικό ενδοφλεβίως. Επίσης χορηγούμε σκιαγραφικό από του στόματος όταν θέλουμε να κάνουμε εξέταση κοιλίας για να απεικονισθούν και διαχωριστούν ικανοποιητικά οι εντερικές έλικες.
Η δόση ακτινοβολίας της αξονικής τομογραφίας είναι μεγαλύτερη από τις απλές ακτινογραφίες. Η εξέταση δεν είναι χρονοβόρα και ειδικά με τα καινούργια μηχανήματα έχει περιορισθεί αρκετά π.χ. η εξέταση άνω και κάτω κοιλίας διαρκεί περίπου έξι λεπτά. Χρονοβόρα είναι όταν γίνονται 2 ή 3 εξετάσεις μαζί, όταν επαναλαμβάνεται η εξέταση με σκιαγραφικό υλικό ενδοφλεβίως ή όταν γίνονται επεμβατικές εξετάσεις δηλαδή βιοψία ή
παροχέτευση υγρού.
Μαγνητική τομογραφία (MRI)
Ο εξεταζόμενος τοποθετείται εντός ισχυρού μαγνητικού πεδίου (τουλάχιστον 1.5 Tesla-15.000 φορές ισχυρότερο από το μαγνητικό πεδίο της γης).
Η Μαγνητική Τομογραφία είναι μια νέα, μη επεμβατική, ιατρική διαγνωστική μέθοδος που χρησιμοποιεί ένα μαγνητικό πεδίο και ραδιοκύματα για να απεικονίσει τα όργανα του ανθρώπινου σώματος.
Δεν χρησιμοποιεί ακτινοβολία Χ και δεν έχει καμία βλαβερή επίδραση στον οργανισμό του ανθρώπου. Είναι ανώδυνη και μπορεί να επαναληφθεί όσο συχνά χρειάζεται χωρίς κίνδυνο.
Οι εικόνες που λαμβάνει ο Μαγνητικός Τομογράφος έχουν εξαιρετική ευκρίνεια και επιτρέπουν στους εξειδικευμένους Ιατρούς Ακτινολόγους να διαγνώσουν με ακρίβεια την ύπαρξη ή την απουσία κάποιας βλάβης στα εξεταζόμενα όργανα του ανθρώπινου σώματος.
Προσοχή :
Αν πάσχετε από κλειστοφοβία ή αγχώδη συνδρομή, ενδείκνυται η λήψη κάποιου ήπιου ηρεμιστικού πριν από την προγραμματισμένη εξέταση.
Κοσμήματα και μεταλλικά αντικείμενα πρέπει να αφαιρούνται πριν από την εξέταση.
Επειδή μπορεί να επηρεαστεί το μαγνητικό πεδίο της μονάδας μαγνητικής τομογραφίας, τα μέταλλα και ηλεκτρονικά αντικείμενα δεν επιτρέπονται στην αίθουσα εξετάσεων.
Κοσμήματα, ρολόγια, πιστωτικές κάρτες μπορούν να υποστούν βλάβη.
Στις περισσότερες περιπτώσεις, μια εξέταση MRI είναι ασφαλής για τους ασθενείς με μεταλλικά εμφυτεύματα, εκτός από μερικά είδη. Οι άνθρωποι με τα ακόλουθα εμφυτεύματα δεν πρέπει να εισέλθουν στο μαγνητικό τομογράφο:
• εσωτερικό απινιδωτή καρδιάς ή βηματοδότη,
• κοχλιακό εμφύτευμα,
• ορισμένους τύπους κλιπ που χρησιμοποιούνται για ανευρύσματα του εγκεφάλου.
Θα πρέπει να ενημερώσετε τον τεχνολόγο αν έχετε ιατρικές ή ηλεκτρονικές συσκευές στο σώμα σας, γιατί μπορεί να επηρεαστεί η εξέταση ή ενδέχεται να εκτεθείτε σε κίνδυνο, ανάλογα με τη φύση τους και τη δύναμη του μαγνήτη.
Σπινθηρογράφημα οστών
Με την εξέταση αυτή αναδεικνύονται πιθανές μεταστάσεις του καρκίνου του νεφρού στα οστά.
Αρχικά, γίνεται η ενδοφλέβια χορήγηση ραδιοφαρμάκου στον εξεταζόμενο (Τεχνήτιο).
Το ραδιοφάρμακο συγκεντρώνεται στα οστά μετά από 3 ώρες και στη συνέχεια, με τη βοήθεια μιας ειδικής κάμερας (γ-κάμερα) ανιχνεύεται η κατανομή του ραδιοφαρμάκου στα οστά. Οι πληροφορίες καταγράφονται και επεξεργάζονται από ηλεκτρονικό υπολογιστή.
Στις εικόνες που λαμβάνονται φαίνεται συνήθως όλος ο σκελετός και ορισμένες φορές μπορεί να εξεταστεί με λεπτομέρεια ένα συγκεκριμένο μέρος του.
Αποτελεί μια ανώδυνη και ασφαλή εξέταση αφού οι ποσότητες ραδιοφαρμάκου που χρησιμοποιούνται είναι τόσες ώστε να επιτευχθεί η μικρότερη έκθεση του εξεταζομένου στην ακτινοβολία.
Θα πρέπει να αποφεύγεται η άμεση επαφή με έγκυες γυναίκες και μικρά παιδιά για διάστημα τουλάχιστον 48 ωρών και θα πρέπει να διατηρείται μια απόσταση τουλάχιστον 2 μέτρων από τους υπόλοιπους. Για το ίδιο χρονικό διάστημα θα πρέπει να αποφεύγονται ο ύπνος στο ίδιο κρεβάτι με άλλο άτομο και η σεξουαλική επαφή. Συστήνεται η συχνή λήψη υγρών, καθώς επιτυγχάνει την ταχύτερη αποβολή του Τεχνητίου από τον οργανισμό.
PET-CT scan
Η τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων (ΡΕΤ) με φθοριωμένη-δεοξυγλυκόζη (18F FDG), βασίζεται στον αυξημένο μεταβολισμό της γλυκόζης στα καρκινικά κύτταρα σε σχέση με τα υγιή. Ο συνδυασμός αυτής της τεχνικής με την αξονική τομογραφία μας δίνει μια από τις νεότερες και αποτελεσματικότερες απεικονιστικές εξετάσεις στη διερεύνηση του καρκίνου.
Χρησιμοποιείται όπως η αξονική ή η μαγνητική τομογραφία για τον εντοπισμό και τον καθορισμό της έκτασης της νόσου αλλά με επιπλέον βασικό χαρακτηριστικό τη δυνατότητα εξακρίβωσης της ζωτικότητας ενός όγκου και τη δυνατότητα διαφοροποίησης των καρκινικών βλαβών από άλλες καλοήθεις παθήσεις όπως μια φλεγμονή.
Συνήθως πραγματοποιείται πριν από τη βιοψία. Μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί προκειμένου να εξετάσουμε μια υπολειπόμενη βλάβη μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας ώστε να εξακριβωθεί η ανταπόκριση της νόσου στη θεραπεία.
Δεν μπορείτε να φάτε για έξι ώρες πριν από την εξέταση, αν και ενδέχεται να μπορείτε να πιείτε. Η δόση ακτινοβολίας που χρησιμοποιείται είναι πολύ μικρή. Συνήθως χρειάζονται 30-90 λεπτά για να ολοκληρώσετε την εξέταση. Θα είστε σε θέση να πάτε στο σπίτι αμέσως μετά.
Το PET-CT δεν είναι διαθέσιμο σε κάθε νοσοκομείο και στην Αθήνα υπάρχουν μόλις 5.
Για τον καρκίνο του νεφρού, δυστυχώς, ο ΕΟΠΥΥ δεν δικαιολογεί την εξέταση με PET-CT scan και επομένως εάν κάποιος επιθυμεί να υποβληθεί σε αυτή την εξέταση πρέπει να καταθέσει τα δικαιολογητικά στην επιτροπή του ΚΕΣΥ και να περιμένει την έγκριση, η οποία καθυστερεί και δεν είναι βέβαιο πως θα δοθεί. Σε αυτή την περίπτωση το κόστος για τον ασθενεί ανέρχεται στα περίπου 1500 ευρώ.
Ιστολογική εξέταση
Οι εξετάσεις που προαναφέρθηκαν μπορεί να αποδεικνύουν την ύπαρξη καρκίνου, αλλά μόνο η ιστολογική εξέταση (εξέταση των κυττάρων του νεφρού στο μικροσκόπιο) μπορεί να κάνει την οριστική διάγνωση οποιουδήποτε καρκίνου.
Η ιστολογική εξέταση γίνεται είτε σε υλικό που λαμβάνεται με βιοψία με λεπτή βελόνα είτε εξετάζοντας απευθείας τον νεφρό που αφαιρείται χειρουργικά.
Βιοψία με λεπτή βελόνα:
Μία λεπτή βελόνα εισάγεται μέσω του δέρματος και λαμβάνεται ένα μικρό δείγμα ιστού (από τη περιοχή του νεφρού που πάσχει), ώστε να εξεταστεί κάτω από ένα μικροσκόπιο. Η βιοψία γίνεται με τη βοήθεια υπερηχογράφου ή πιο συχνά αξονικού τομογράφου.
Ιστολογική εξέταση στο νεφρό που αφαιρείται με χειρουργική επέμβαση:
Μετά την νεφρεκτομή (αφαίρεση του νεφρού) ο νεφρός, μαζί με τον όγκο που περιέχει, αποστέλλεται στον παθολογοανατόμο ο οποίος τον εξετάζει στο μικροσκόπιο.
Σε αντίθεση με τους περισσότερους άλλους τύπους καρκίνου, η βιοψία με λεπτή βελόνα δεν χρησιμοποιείται συχνά για τη διάγνωση όγκων του νεφρού καθώς οι απεικονιστικές εξετάσεις συνήθως παρέχουν αρκετές πληροφορίες σε έναν χειρούργο ουρολόγο ώστε να αποφασίσει εάν χρειάζεται χειρουργική αφαίρεση του νεφρού.
Ωστόσο, μια βιοψία με λεπτή βελόνα είναι μερικές φορές χρήσιμη με σκοπό :
• να ληφθεί ένα μικρό δείγμα κυττάρων από την περιοχή που βρίσκεται ο καρκίνος, όταν τα αποτελέσματα των απεικονιστικών εξετάσεων δεν είναι αρκετά σαφή ώστε να δικαιολογήσουν την επέμβαση ή για
• να επιβεβαιωθεί η διάγνωση του καρκίνου σε έναν ασθενή ο οποίος δεν μπορεί να υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση.
Με οποιοδήποτε τρόπο πραγματοποιηθεί η λήψη ιστού, ένας παθολογοανατόμος αναλύει το δείγμα και γράφει το αποτέλεσμα της ιστολογικής εξέτασης το οποίο περιγράφει τα ευρήματα. Η έκθεση αυτή πρέπει να υπάρχει πάντα στον ιατρικό φάκελο του ασθενούς.
Η έκθεση της ιστολογικής εξέτασης προσδιορίζει την τοπική επέκταση του όγκου, τον τύπο του καρκινικού κυττάρου και είναι ιδιαίτερα σημαντική για τον προγραμματισμό της θεραπείας.
Οι ογκολόγοι πρέπει να έχουν πάντα στα χέρια τους την έκθεση της ιστολογικής εξέτασης , πριν χρησιμοποιήσουν οποιαδήποτε συστηματική αγωγή για τη θεραπεία του καρκίνου του νεφρού.
Η συστηματική θεραπεία περιλαμβάνει τη χρήση ενδοφλέβιας ή από του στόματος θεραπείας, με σκοπό την αντιμετώπιση των καρκινικών κυττάρων που έχουν ξεφύγει από το νεφρό (μεταστάσεις) και μπορεί να βρίσκονται σε οποιοδήποτε σημείο του σώματος.